Okupacyjna historia Wadowic zawiera wiele niewyjaśnionych zagadek. Taką jest mroczna tajemnica Kina Wysogląd, w sprawie którego mógł interweniować sam marszałek III Rzeszy Hermann Göring. Na trop tej zagadki wpadł Marcin Gładysz, który odnalazł nieznany dotąd dokument.
To może być prawdziwa historyczna sensacja, która rzuca światło na okupacyjne dzieje Wadowic i losy słynnego przed wojną Kina Wysogląd, do którego wraz kolegami chodził młody Karol Wojtyła. W prywatnych archiwach odnalazł się tajemniczy list Zenoni Wysogląd z Wadowic adresowany do samego marszałka III Rzeszy Hermanna Göringa. Wadowiczanka prosi nazistów, by pomogli jej odzyskać rodzinny majątek.
Kopię listu, datowanego na 27 czerwca 1942 roku, odnalazł w archiwach rodzinnych bloger Marcin Gładysz.
Dokument jest w rodzinie od lat. Od tak dawna, że nie żyje już nikt, kto pamięta jego pochodzenie. A że jest sporządzony odręcznym pismem po niemiecku - początkowo po prostu na niego zerknąłem i tyle - nie znam tego języka. Dopiero całkiem niedawno wszedł mi w ręce ponownie - i tym razem przyciągnęło moją uwagę nazwisko adresata - Herman Göring! Pomyślałem, że to niezwykłe i poprosiłem znajomego tłumacza o przełożenie listu- opowiada portalowi Wadowice24.pl Marcin Gładysz.W liście do marszałka III Rzeszy Zenonia Wysogląd skarży się, że jej mąż Erich Wysogląd „walczy za ojczyznę” i przebywa od lat w niemieckim wojsku, a ona sama znosi niedolę w Wadowicach. Żołnierz Wehrmachtu z Wadowic stacjonuje w Holandii (prawdopodobnie należał do doborowej jednostki Brygady Hermana Göringa, stąd też adresat).
Żona pisze list pełen żalu i skarg do Göringa, bo jak twierdzi "Volksdeutsche" cierpią w Wadowicach z powodu skandalicznej działalności niemieckiego burmistrza – Josefa Kühnerta. Narzeka na krzywdy, jakie ją spotkały, gdy chciała odzyskać majątek rodziny, czyli mieszkanie, kino i hotel. Chodzi oczywiście o słynne Kino Wysogląd (później Szarotka przy ulicy Lwowskiej). Pisząc skargę na burmistrza Josefa Kühnerta zaznacza, że obecnie zyski z kina czerpie jego przyjaciel, a sam burmistrz stworzył w Wadowicach klikę, którą się otoczył (Ortsgruppe) i stoi na jej czele jako jej ”dyrygent”.
Autorka zauważa, że dokądkolwiek by nie napisała - jej skarga ostatecznie znowu ląduje na biurku burmistrza - który kwituje je raz po raz adnotacją "nie wymaga dalszego wyjaśniania - opowiada nam Marcin Gładysz.Zenonia Wysogląd pisze, że będąc zupełnie samotną, pozbawioną opieki, jest traktowana przez wadowickiego burmistrza „niczym człowiek trędowaty”. Autorka liczy, że osobiste wstawiennictwo marszałka III Rzeszy przywróci „sprawiedliwość” i odzyska ona mieszkanie wraz z kinem i hotelem.
Nie jest wykluczone, że list odniósł swój skutek. Niedługo potem, bo w 1943 roku, Josef Kühnert stracił swoją posadę w Wadowicach. Sam list zachował się jeszcze w czasie II wojny w materiałach sądu w Wadowicach, więc prawdopodobne jest, że toczyło się tutaj jakieś postępowanie.
Marcin Gładysz zwraca uwagę, że list, który posiada, to jednak odpis dokumentu wykonany 1 marca 1945 roku, czyli już po wkroczeniu Armii Radzieckiej do Wadowic i zainstalowaniu się tutaj komunistycznych władz PKWN. Odpis jest uwiarygodniony pieczęcią sądową i autografem sekretarza sądu. Dla kogo został wykonany? Być może dla funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa lub bezpośrednio dla NKWD? To jednak tylko spekulacje.
Sprawą listu mają zająć się historycy. Może on rzucić światło na dzieje słynnego wadowickiego kina, a także co tu kryć współpracę mieszkańców Wadowic pochodzenia niemieckiego z nazistami.
Dokument okazał się być na tyle interesujący, że skontaktowałem się z dr Konradem Meusem oraz z redaktorem naczelnym czasopisma Wadoviana, Piotrem Wyrobcem - dodaje Marcin Gładysz.Zdaniem Piotra Wyrobca dokument rzeczywiście może budzić ciekawość. Tym bardziej, że o losach słynnego kina w trakcie okupacji niewiele do tej pory było wiadomo.
Niewiele też wiemy na temat okupacji w Wadowicach, brakuje bowiem dokumentów i solidnie przeprowadzonej kwerendy archiwalnej. Ten dokument musi być oczywiście traktowany krytycznie i dlatego lepiej by najpierw zajęli się nim historycy - mówi Piotr Wyrobiec.Jak dodaje Piotr Wyrobiec, MuzeumMiejskie przygotowuje w przyszłym roku wystawę poświęconą historii wadowickiego kina. Być może zagadka listu do tego czasu się wyjaśni.
Marcin Płaszczyca
NAPISZ DO NAS: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
Czytaj:
Komentarze
(14)
Redakcja serwisu Wadowice24.pl nie odpowiada za komentarze zamieszczone pod artykułami i nie utożsamia się z ich treścią. Jednocześnie podkreślamy, iż nie jest to miejsce dla poniżania mieszkańców, wierzących, w tym katolików i innych, oraz sączenia jadu przez osoby nienawidzące Wadowic i wszystkiego, co jest z naszym miastem związane. Forum jest miejscem wymiany opinii użytkowników, myśli, informacji, nawiązywania kontaktów i rodzenia się inicjatyw. Eliminowane będą wszelkie wpisy wielokrotne, zawierające wulgarne słowa i wyrażenia, groźby karalne, obrzucanie się obelgami, obrażanie forumowiczów, członków redakcji i innych osób.
Zapisz się do RSS tego komentarza
...
Michałek34 komentuje +3
Zegadłowicz najtwardszy komuch ma pomnik pod LO.Jego ojciec stary socjalista miał dwór w gorzenie ,hulaka ,swawolnik .Najlepsze jest to ,że Zmory i Amory to opis orgi wiejskich i pijaństawa a w WadowicGrodzie to papieżowi w teatrze wystawiali a tępe polonistki to dzieciom wykładały na polskim ,fragment tego bo reszta nie jest opublikowana a ja znam całą historie tego dewianta a ten pomnik dalej stoi ,poczytajcie w necie zmory i amory streszczenie co w tym dworku robili przed wojną panicze i kto wpadł na pomysł żeby to ojcu świętemu dedykować,kto był patronem szkoły w gorzeniu w PRL-U Janek jakiś tam Krasicki konfident GESTAPO w czasie wojny kto zna historie niech to potwierdzi
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
flavio-do Piotr13021991 komentuje +3
I DOBRZE ŻE DONOSZĄ 1 PRAWO NALEŻY PRZESTRZEGAĆ, PO TO ZOSTAŁO STWORZONE.
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Piotr13021991 komentuje +4
czyżby donosicielka nie była rodu Tatarów (Jaroszowian)? Jaroszowianie donoszą, czy staniesz sobie przy drodze na parkingu to od razu ktoś dzwoni na policję że obserwuje ktoś domy, czy idziesz z psem bez kagańca koło rzeki od razu telefon na policję dalej nie będę wymieniał .....
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Może ustali komentuje +3
Dobrze by było żeby Gładysz ustalił w jaki sposób jego rodzina weszła w posiadanie tego listu. Czy rodzina była związana z autorką listu a może z nowymi władzami?
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Fryderyk. komentuje +5
Niezła historia. Niestety podczas II wojny różnie się układały losy ludzkie, różnie ludzie wybierali. Widać okupant mógł liczyć na lojalność niektórych ludzi, którzy przed wojną byli szanowanymi obywatelami miasta, ale w trakcie wojny po prostu się zeszmacili. Cóż, historia tworzy bohaterów, anie bohaterzy tworzą historię.
Wielki szacun dla portalu Wadowice24.pl, który nie boi się poruszać trudnych tematów i przedstawia je obiektywnie.
Wielki szacun dla portalu Wadowice24.pl, który nie boi się poruszać trudnych tematów i przedstawia je obiektywnie.
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Czy Gładysz to ten sam co głupoty wypisuje na blogu jako dziadunio komentuje +3
Czy Gładysz to ten sam co głupoty wypisuje na blogu jako dziadunio?
Dramat co za facet?
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
JJJ komentuje +7
Monstrancja na ten temat ma na pewno wiele do powiedzenia, dziadek Kulz na pewno opowiadał jak walczył z okupantem przebrany za volksdeutcha. Czyżby nie koteczku?
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
dziadunio komentuje +7
Tak tak - "połknęli" mnie, "kupili" a od jutra będę pracował w UM Wadowice :D :D :D Ileż to już razy słyszałem podobne brednie? I od jak dawna? Kurcze - Ewa powinna mi już zacząć wypłacać dodatek za wysługę lat :D :D
Sprawę dokumentu powierzyłem bezsprzecznie najlepszemu w tematyce lokalnej historykowi - który jest na najlepszej drodze by domknąć prace nad dziejami miasta monograficznym dziełem - doktorowi Konradowi Meusowi - on ma narzędzia i kompetencje żeby zrobić z niego użytek. Póki co cała sprawa jest jedną z wielu lokalnych sensacyjek - chociaż możliwe że jedną z niewielu wartą odnotowania.
Sprawę dokumentu powierzyłem bezsprzecznie najlepszemu w tematyce lokalnej historykowi - który jest na najlepszej drodze by domknąć prace nad dziejami miasta monograficznym dziełem - doktorowi Konradowi Meusowi - on ma narzędzia i kompetencje żeby zrobić z niego użytek. Póki co cała sprawa jest jedną z wielu lokalnych sensacyjek - chociaż możliwe że jedną z niewielu wartą odnotowania.
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
joko komentuje +10
ciekawe iluz to volksdojczow bylo w tych papieskich Wadowicach
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
OKI komentuje +3
Połknęli Gładysza .....................................czyżby ? Co za składzik . Wyrobiec i Gładysz .
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Histeryk na przepustce komentuje +11
Czyli rozumiem że na monstrancje mam pisać do Berlina do Angeli Merkel?
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
Krys komentuje +4
Bardzo ciekawa historia. Może ktoś ze starszych mieszkańców Wadowic jeszcze będzie coś na ten temat pamiętał.
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
...
muniek komentuje +4
To przez te wojnie Niemcy doprowadzily ze Polska jest biednym krajem a Niemcy najbogatszym kraje w europie,nie dziwota bo jak lupili cala Belgie,Holandie,Polske,Czechy,Buglarie,Danie itp oeaz kawalek Francji to sie dorobili bogactwa.
Zgłoś nadużycie
Zgadzam się
Artykuł archiwalny. Komentarze zostały zablokowane
| < Poprzednia | Następna > |
|---|
- i jak efekty prac nad dokumentem podjęte przez dra Konrada Meusa?